در دوران ابتدایـی عصـر تلفـن، متخصصان در آزمایشـگاه بل با یک مشـکل روبـه روی شـدند، هنگامی که طـول کابل ارتباطـی خیلی زیاد بـود، فرکانسهـای بـالا کاهـش مییافتنـد، اتفاقـی کـه باعـث میشـد صـدا در فواصل طولانی به سـختی قابل فهم باشـد. بنابراین متخصصان آزمایشـگاه بـل یـک مـدار الکتریکـی طراحی کردنـد کـه فرکانسهای بـالا را در محـل دریافـت صـدا، تقویـت میکـرد و به واسـطه ایـن مدار الکتریکـی فرکانسهـای صـدا در هـر دو طـرف خط با هم برابر میشـد. اسـمی که بـرای این مـدار الکتریکی گذاشـتند همسـان کننده یا همان اکولایـزر بود. اکولایزرهایـی کـه امـروزه در میکس موسـیقی مـورد اسـتفاده قرار میگیرنـد بـرای برابرکـردن فرکانـس صداهـا بـه کار نمـیرود، بلکـه بـرای دسـتکاری کردن محتوای فرکانسـی المانهـای گوناگون میکس بـه کار بـرده میشـوند. ویژگـی فرکانسـی هـر سـاز بـه طـور جداگانـه و اینکـه چگونـه بـر روی طیـف فرکانسـی کلـی در یـک میکـس تاثیـر میگـذارد، یکـی از عوامل مهم در میکس موسـیقی میباشـد. کارکردن بـا اکولایزرهـا امـر ساده ایسـت، امـا اینکـه چـه فرکانسهایـی و بـه چه میـزان دسـتکاری شـوند شـاید یکـی از بزرگترین چالشهـا، در میکس یـک اثر باشـد.در دی جی کردن این کار باید به صورت لایو توسط دی جی صورت بگیرد.اکولایزری که بر روی میکسر های دیجی قرار دارد از نوع 3band میباشد.

اکولایزرکـردن و فیلترکـردن در حـوزهای قـرار دارد کـه طراحـی دیجیتـال نسـبت بـه همتـای آنالـوگ خـود دارای برتـری میباشـد. بسـیاری از اتفاقـات ناخواسـته در طراحـی آنالـوگ، به آسـانی در حوزه دیجیتـال برطـرف شـدهاند. اکولایزرهـای دیجیتـال، انعطافپذیـری و کنترل کنندههـای بیشـتری را مهیـا میکننـد. بـه عنوان مثال داشـتن شـیبهای مختلـف در هنـگام تضعیـف فرکانسهـا در اکولایزرهـای دیجیتـال معمـول میباشـد، کـه ایـن یـک ویژگـی نایـاب در طراحـی آنالـوگ اسـت.همچنیـن فیلترهـای دیجیتـال دارای پاسـخ سـریعتر و پهنـای بانـد باریکتـری نیـز میباشـند.در دوره آموزش دی جی کار با فیلترهای صوتی و اکولایزر به صورت کامل آموزش داده می شود.

کاربردهای اکولایزر

اگرچـه اکوالایزرهـا تنهـادسـتگاههایی نیسـتند که باعـث تغییردر فرکانسهـا میشـوند، امـا معمولتریـن آنهـاهسـتند. بـه بیـان سـاده، اکولایزرهـا تونالیتـه سـیگنالها را تغییـرمیدهنـد کـه ایـن قابلیت در مـوارد زیر کاربـرد دارد :

• بالانس کردن طیف فرکانسی 

ایـن مـورد یـک بخـش مهـم در میکـس میباشـد. داشـتن محدودههایـی کـه در آن فرکانسهایـی بیـش از انـدازه زیـادباشـند یـا بیـش از انـدازه کـم باشـند، چـه بـا پهنـای باند پهن یـا باریـک، یکی از مهمترین مشـکالتی ایسـت کـه از اکوالیزرها برای تصحیح آن اسـتفاده میشـود. همچنیـن اکولایزرهـا این اجـازه را به ما میدهند تـا محدوده فرکانسـی سـازها را پهـن یا باریک کنیـم و یا آنها رادر طیف فرکانسـی بـه سـمت محـدوده بمتـر یـا زیرتـر، حرکـت دهیم.

تغییردادن حضورسازها

اکوالیزرهـا کنتـرل جامعی بـر روی حضـور رنگ صدای هر سـاز به مـا میدهنـد. مـا میتوانیـم صداها را به صـورت موردنظـرتغییردهیم: ُُنـک یـا تنومنـد، بـزرگ یـا کوچـک، تمیـزیـا کثیـف، زیبا یا خشـن،واضـح یـا مات و… بـرای این تغییـرات، اکولایزرهـا گزینه هـای زیادی را بـه مـا میدهنـد. بطـوری که تاثیـربرروی حضـور رنگ صدای هر سـاز یکـی از خالاقانه تریـن بخشهـای میکس میباشـد.

جداسازی

بنـدرت پیـش میآید کـه فرکانسهـای المانهای مختلـف در یک میکـس بـاهم تداخـل نداشـته باشـند. bass-sub موج سینوسـی با فرکانـس پاییـن اضافه شـده بـه kick میتواند نمونـهای از این تداخل باشـد. بیشـتر سـازها این تداخـل را ایجـاد میکنند، به گونـهای که در بعضـی از میکسهـا، ایـن تداخـل کاملا بـرروی همه جوانب موسـیقی تاثیـر منفـی میگـذارد. هنگامـی کـه چنـد سـاز بـر روی محـدوده فرکانسـی مشـترکی بـا هـم مبـارزه میکننـد، تشـخیص سـازها از یکدیگـربـرای ما سـخت میشـود. تـا زمانی که صـدای سـازها اینگونه درهـم مخلوط هسـتند، بـه ناچار باعث همپوشـانی یکدیگر میشـوند. میتـوان بـه آسـانی بـا حذف کـردن فرکانسهـای غیـر ضـروری از سـازها، ایـن همپوشـانی را از بیـن بـرد. مـا نبایـد هـر سـاز را بـه بـازه فرکانسـی مشـخصی محـدودکنیـم زیـرا بـا ایـن کار، میکـس صـدای وحشـتناکی خواهـد داد. عمـل حذف کـردن فرکانسها را تنهـا تا زمانی میتـوان انجـام داد کـه بتوانیـم سـازها را از یکدیگر جدا کنیـم، وهمه سـازها بـه آن گونـهای که ما میخواهیم مشـخص شـوند. بسـته به نوع سـازبندی موسـیقی، ایـن کار میتوانـد همـراه بـا اکولایـزرکردنهـای مهـم و جـدی همراه باشـد.

وضوح

وضـوح زیرمجموعـهای از جداسـازی میباشـد. بـدون جداسـازی، وضـوح کمـی خواهیـم داشـت. امـا همچنیـن وضـوح در ارتباط بـا این موضـوع نیـز میباشـد که تنهـا قابـل تشـخیص بودن صدای سـاز مورد نظـراسـت یـا اینکـه صـدای طبیعی خـود سـاز را نیـزمیخواهیـم. به عنوان مثال در یک سازبندی گیتار یا پیانو احتمالا جداسازی زیادی بین این دو میباشد .اما اگه صدای پیانو خفه باشد وضوح خوبی نخواهد داشت برای hi hat اگر فرکانس های اساسی بالا نداشته باشند میتوانیم بگوییم که وضوح خوبی ندارد.

رساندن احساسات و عواطف

در مغـزمـا فرکانسهـای متفـاوت در ارتبـاط با احساسـات متفاوت میباشـند. صداهـای روشـن میتوانند همراه بـا پیغام زندگی و شـادی، و صداهـای تاریـک میتوانند همراه با احسـاس ابهام و غمگینی باشـند. استفاده خالاقانه  اکولایزرهـا تنهـا بـه دلایـل معمول بـه کار نمیرونـد. درایـن موارد، از حالـت معمـول یا صحیح اکولایزرکردن اسـتفاده نمیشـود، کـه به این دلیـل، صدای سـاز موردنظـردر میکس جلوه به خصوصـی پیدا میکند. جذابیت دادن آتومیشـن کـردن اکولایـزر (EQs Automating )یکـی از روشهایـی اسـت کـه به میکـس جذابیت خاصـی میدهـد. دادن افکت تلفنـی بـه صدای خواننـده در یک لحظـه و یا اضافه کـردن فرکانسهای بالا (Brightening به snare )در بخش verse موسـیقی، نمونه هایی از ایـن امکان میباشـند. افزایش عمق فرکانسهـای پاییـن هنگامـی کـه به مانعـی برخـورد میکنند خم میشـوند و بـه آسـانی جذب نمیشـوند. فرکانسهـای بالا دقیقـا رفتار متضـادی را نشـان میدهنـد. بـه همین دلیل مغـز ما صداهای رسـیده از فواصـل دور را بـه صـورت صداهـای گرفته و خفه میتواند تشـخیص دهـد. و یـاهنگامـی که در زیرآب هسـتیم صداها کش آمده شـده بنظر میرسـند. مـا میتوانیـم با اسـتفاده از اکولایـزر و این ویژگی فرکانسـی صـدای سـازهای متفـاوت در میکـس را عقـب یـا جلـو ببریـم و عمـق میکـس را افزایـش دهیم.پ کمک به ایجاد افکترهایرطبیعی تر بـا در نظرداشـتن ایـن امـرکه فرکانسهـای پایین به آسـانی جذب نمیشـوند، در ادامـه reverb یـک صـدا، فرکانسهای بـالا کمتروجود دارنـد. البتـه فرکانسهـای موجـود در reverb یـک صـدا بسـتگی بـه اتاقـی کـه صـدا در آن تولیـد شـده نیـز دارد. اغلـب دسـتگاههای تولیدکننـده reverb دارای یـک اکولایـزر درونـی نیـز میباشـند، امـا بـا ایـن حال مـا نیـزمیتوانیم یـک اکولایزر خارجـی بـرروی reverb صدای مـورد نظـر، اعمـال کنیم

مغـز مـا از اختلاف فرکانسـی بیـن صداهایـی کـه بـه گوشهـای سـمت چـپ و راسـت مـا میرسـد، بـرای ایجـاد یـک تصویـر و محـل قرارگیـری هـر صـدا در این تصویـر اسـتفاده می‌کند.(منظـور از تصویر، درک مـکان منبـع صوتـی در فضـا میباشـد). اگـر محتـوای یکسـانی بـر روی کانالهـای چـپ و راسـت داشـته باشـیم، بـا اکولایـزرکـردن (برابرسـازی) هـر کانـال بـه شـکلی متفـاوت، تصویـر پهنتـری از صـدا را دریافـت خواهیـم کـرد، کـه اغلب باعـث خلق احسـاس صداهای پرتر (fuller ) میشـود. از panning بـرای ایجـاد اختلاف تـراز صوتـی بیـن کانالهـای چـپ و راسـت اسـتفاده میشـود و برابرسـازی اسـتریو یـک سـیگنال صوتـی میتوانـد بـه panning،در محـل قرار گرفتـن هر صدا  کمـک کند.

تنظیمات دقیق تراز صوتی 

فیدرهـا کل پهنـای فرکانسـی سـیگنالها را تقویـت یـا تضعیـف می‌کننـد. اکولایزرها بـه مـا این اجـازه را میدهنـد که تنها بخشـی از طیـف فرکانسـی را تقویت کنیم. با تقویت فرکانسهـای اطراف 3KHz بیشـتر سـازها صـدای بلندتـری پیـدا می‌کننـد زیـرا گـوش مـا در این ناحیه بیشـترین حساسـیت را دارد. مزیت برابرسـازی این میباشـد که باقـی بخشهای طیف فرکانسـی دسـت نخـورده میماننـد، بنابراین در ایـن بخشهـا مسـاله همپوشـانی در تقابل با سـازهای دیگـر تاثیر گذار نمیباشـد. علاوه برایـن، تغییر دادن تـراز صوتی بعضی از سـازها مانند گیتـار بـاس بی تردید میتوانـد بر روی توازن فرکانسـی کلی موسـیقی تاثیـر بگـذارد. تنهـا تقویـت کـردن محـدوده فرکانسـی بخصوصـی، به مراتـب کمتـر آشـکار اسـت امـا همچنـان تاثیرگـذار میباشـد. نیـازی بـه گفتـن نیسـت که ایـن موارد بـرای کاهش یـک محدوده فرکانسـی بخصـوص نیـز یکسـان اسـت. بـا این حـال، بایـد به یاد داشـته باشـیم کـه برخلاف فیـدر، اکولایزر میتوانـد بـه راحتـی کیفیـت صداهـا را کـم کنـد، بنابرایـن از اکولایزر ها برای تنظیـم دقیق تراز صوتی سـازها بـه ویـژه در مـورد مبحـث همپوشـانی فرکانسـی، مـورد اسـتفاده قـرار میگیرنـد

کنترل بهتر بر روی پردازنده های دینامیکی

پردازشـگرهای دینامیکـی، بـر روی فرکانسهـای پایین حساسـیت بیشـتری نسـبت بـه فرکانسهای بـالا دارند. بـرای اینکه همـه نتهای نواختـه شـده توسـط گیتـار بـاس در یـک تـراز صوتـی برابـر بـه گوش برسـند، باید کمپرسـور بـر روی نتهای بمتر، فشردهسـازی شـدیدتری اعمـال کنـد. نشـت کـردن صـدای kick در میکروفـون snare باعـث اخلال در عملکـرد gate میشـود. این موارد تنها دو نمونه از مشـکالت فراوانـی اسـت کـه برابرسـاز هنگامـی که بـا یـک پردازشـگر دینامیکی همـراه شـود میتوانـد اصلاح کند.

حذف محتوای ناخواسته

صداهـای محیطـی مانند صـدای دسـتگاه تهویه هـوا، صـدای وزوز کـردن دیمر نور، نویز ایجاد شـده توسـط برق شـهر، صـدای خش خشو خیلـی از صداهـای ناخواسـته دیگـر ممکـن اسـت همـراه با سـازها و یـا صـدای خواننده، ضبـط شـود. اینگونه صداهای ناخواسـته همیشـه توسـط gate حـذف نمیشـوند. بـه عنـوان مثـال بـرای حـذف نشـتی صـدای snare در میکروفـون صـدای ride از gate بـه نـدرت اسـتفاده میشـود. برابرسـازها بـه ما این اجـازه را میدهنـد تا اینگونـه صداهای ناخواسـته را حـذف نماییم

جبران کردن یک ضبط نامطلوب

میتـوان مـدت زمـان بیشـتری را صـرف میکروفون گـذاری کـرد و همینطـور از سـازهای بهتـری در اسـتودیوهای بهتری اسـتفاده کنیم. امـا در ضمـن همـه ضبطهـا مطلـوب نیسـتند. بنابرایـن میتـوان از برابرسـازها بـرای از بیـن بـردن ایـن مشـکل اسـتفاده نمود.

طیف فرکانسی

انسـانها ایـن قابلیـت را دارند که تقریبـا فرکانسهـای بین 20Hz تـا 20KHz را بشـنوند. همـه انسـانها قابلیت شـنیدن صداهـای بالاتر از 20KHz را ندارنـد و توانایـی مـا در شـنیدن فرکانسهـای بـالا بـا افزایـش سـن کاهـش مییابـد. چندیـن مهندس صـدا وجـود دارند که فرکانسهـای بالاتر از 16KHz را نمیشـنوند، اگرچه به نظر نمیرسـد کـه در کیفیـت میکس آنهـا تاثیرگذار باشـد. دریافـت مـا از فرکانسهـا، غیرخطـی بـوده، کـه ایـن یـک موضوع بسـیار مهـم میباشـد. دریافـت مـا از بـازه فرکانسـی بیـن 100Hz تـا 200Hz بـا بـازه فرکانسـی بیـن 200Hz تـا 300Hz برابـر نمیباشـد. گوشهـای مـا بـه اساسـی ترین رابطـه بیـن نتهـا یعنـی اکتـاو عالقـه دارنـد. مـا تغییـر یک اکتـاو را هنگامی که فرکانسـی دو برابـر و یا نصف شـود تشـخیص میدهیـم. بـه عنـوان مثـال، فرکانـس 110Hz یـک اکتـاو پایینتـر از فرکانـس 220Hz میباشـد و فرکانـس 220Hz یـک اکتـاو پایینتـر از فرکانـس 440Hz میباشـد. در حالـی که پهنـای باند فرکانسـی بیـن فرکانسهـای 110Hz و 220Hz برابـر بـا یـک اکتـاو میباشـد، امـا یـک پهنـای بانـد فرکانسـی یکسـان بیـن فرکانسهـای 10110Hz و 10220Hz حتـی برابـر بـا یـک نصف گام هم نمیباشـد. کاهـش 6dB بین فرکانسهـای 10110Hz تا 10220Hz در مقایسـه بـا همیـن میزان کاهش بیـن فرکانسهـای 110Hz تـا 220Hz ،تاثیر کمتری دارد.محـدوده قابـل شـنیداری بـرای مـا، نزدیـک بـه 10 اکتـاو را تحت پوشـش خـود قـرار میدهـد. اولیـن اکتـاو بیـن فرکانسهـای 20Hz تا40Hz و آخریـن اکتـاو بیـن فرکانسهـای 10000Hz تـا 20000Hz میباشـد. در حالـی کـه مهندسـین از فرکانسهـا صحبـت می‌کننـد، موسـیقیدانان از نتهـا حـرف میزننـد و از آنجایـی کـه مـا بعضـی از اوقـات احتیـاج داریـم بـا موسـیقیدانان ارتبـاط برقـرار کنیم، دانسـتن رابطـه بیـن فرکانسهـا و نتهـا دارای مزیـت میباشـد. به عنـوان مثال دانسـتن اینکـه بمتریـن نت “می” بـر روی گیتار باس فرکانسـی معادل 41Hz تولیـد می‌کنـد، در حالـی کـه بمترین نت ” می ” بـر روی گیتار اسـتاندارد یـک اکتـاو بالاتـر و فرکانسـی معـادل 82Hz تولیـد می‌کند. بعضـی از اوقـات کـه از فیلتـر بالاگذر اسـتفاده می‌کنیـم آن را دقیقا در پاییـن ایـن فرکانسهـا تنظیم می‌کنیم. شـاید مهمتریـن فرکانسهایی کـه احتیـاج هسـت به خاطر داشـته باشـیم عبارتنـد از: 262Hz (نت ” دو ” میانـی)، 440Hz( نـت ” ال ” بـاالی نـت ” دو ” میانـی) و 41Hz (پاییـن تریـن نت ” مـی ” بر روی گیتار باس اسـتاندارد( که بـا دو برابر کـردن و یـا نصـف کـردن ایـن فرکانسهـا میتوان بـه همیـن نتها در اکتاوهـای متفاوت دسـت پیـدا کرد

محتوای طیفی

موج سینوسـی ، شـکل موج سـادهای اسـت که دارای یک فرکانس میباشـد. شـکل موجهایـی ماننـد مـوج مربعـی یـا دندانـه ارهای، مجموعـهای از فرکانسهـا را تولید می‌کنند که بـه پایین ترین فرکانس، فرکانـس بنیـادی(fundamental)و بـه باقی فرکانسهـا، فرکانسهای هـم آهنـگ ( harmonics )گفتـه میشـود. بیـن فرکانس و تـراز صوتی فرکانسهـای بنیـادی و هـم آهنـگ، رابطه ریاضـی وجـود دارد. محتـوای طیفـی بـرای یـک مـوج دندانـه اره ای بـا فرکانس 100Hz را نشـان میدهـد. شـکل موجهایـی ماننـد سینوسـی، مربعـی و دندانـه ارهای، هسـته اصلـی سینتیسـایزرها را تشـکیل میدهنـد. صداهـای طبیعـی کـه ما ضبـط می‌کنیـم محتوای طیفـی پیچیده تـری دارند، بطوری که شـامل بیـش از یـک فرکانـس بنیـادی و فرکانسهای هم آهنگ مربـوط به آن میباشـند. طیـف فرکانسـی بـرای همـه سـازها از چهـار بخش تشـکیل شـده اسـت کـه ترکیـب ایـن چهـار بخـش نصـف رنـگ صوتـی یـک سـاز را تشـکیل میدهـد(نصـف دیگـر رنـگ صوتـی یـک سـاز از تغییـرات دینامیکـی آن سـاز تشـکیل میشـود).

این چهار بخش شامل:

فرکانـس بنیـادی

: پایین تریـن فرکانـس یـک صـدا میباشـد. فرکانـس بنیـادی، نـواک( pitch )یـک صـدا را تعریـف می‌کنـد.

فرکانـس همآهنـگ

: فرکانسهایـی کـه مضـرب صحیحـی از فرکانـس بنیـادی هسـتند. بـه عنـوان مثـال بـرای فرکانـس بنیادی 100Hz ،فرکانسهـای همآهنـگ شـامل ،400Hz، 300Hz، 200Hz 500Hz و غیـره میباشـند. فرکانسهـای همآهنـگ بخـش بـه شـدت موثـر در صداها میباشـند. فرکانس بنیـادی نواک صـدا، و فرکانسهای همآهنـگ رنـگ صوتـی آن را مشـخص می‌کننـد.

فرکانـس فـرا آهنـگ 

فرکانسهایی کـه لزوما مضـرب صحیحـی از فرکانس بنیادی نیسـتند. به عنـوان مثال فرکانس 150Hz ،فـرا آهنـگ فرکانـس بنیـادی 100Hz میباشـد. سـازهایی ماننـد snare تمایـل دارنـد کـه نـواک مبهمی داشـته باشـند، امـا نویز زیـادی تولیـد می‌کننـد. صدایی کـه در آن فـرا آهنگها غالب هسـتند.

فرکانـس برانگیخته

فرکانسهایی که به واسـطه تشـدید فیزیکی ایجاد میشـوند و با نواک تولید شـده تغییر نمی‌کنند. ایـن فرکانسهـا عامـل اصلـی در جنـس هـر صدا میباشـند. بـه عنوان مثـال، قابلیت ما در تشـخیص صـدای دیگران. محتـوای طیفـی هـر سـاز (فرکانـس بنیـادی آن تـا فرکانسهای فراتـر از 20KHz میباشـد (حتـی یـک kick مقـداری انـرژی بالاتـر از 10KHz دارد). جـا دارد بیـان کنیـم ممکـن اسـت که محتـوای طیفی پایینتـر از فرکانـس بنیـادی هـم موجـود باشـد که به واسـطه تشـدید در بدنـه سـاز و یـافرکانسهای هم آهنـگ پایینتـر از فرکانس بنیادی کـه بـه علت غیرخطـی بودن دسـتگاههای ضبط تولید میشـوند بوجود مـی آیـد. یکـی از اسـتعدادهای قابـل توجـه مغـز مـا، قابلیت بازسـازی فرکانسهـای بنیـادی گـم شـده میباشـد. حتـی اگـر فرکانسهـای بنیـادی و یـا هـم آهنـگ هـای پاییـن هم از بیـن رفتـه باشـند، مغز از فرکانسهـای همآهنـگ باقیمانـده اسـتفاده می‌کنـد تـا نتیجـه بگیرد کـه چـه فرکانسهایـی از دسـت رفته انـد. ایـن امـر دلیـل اصلـی ایـن میباشـد کـه چـرا بـا توجه بـه اینکه ممکـن اسـت بلندگوهای مـا قادر بـه تولید فرکانـس بنیادی 41Hz نباشـند، اما ما میتوانیـم بمترین نت ” مـی ” بـر روی گیتـار بـاس را به عنـوان بمترین نت تشـخیص دهیم. ایـن پدیـده یـک پیامـد مفیـد در میکس‌کـردن میباشـد.